MEVSİMSEL DEPRESYON
Kış Depresyonu, Mevsimsel Afektif Bozukluk ya da Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu olarak da duymuş olabileceğiniz; yapılan aktivitelere ilgi ve isteğin azaldığı; duyguların, düşüncelerin ve davranışların olumsuz yönde etkilendiği, sonbahar ve kış aylarında ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Güneş ışığının azlığı, gündüzlerin kısalığı ve insanların sürekli kapalı ortamlarda bulunması mevsimsel depresyonun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu rahatsızlık; ilkbahar aylarının gelmesi ve günlerin uzamasıyla birlikte kaybolmaya başlamaktadır. Türkiye’de yaygınlığı ise kesin olmamakla birlikte yapılan araştırmalarda görülme sıklığı %4 ile %8 arasında değiştiği bilinmektedir.
Biyolojik etkenler bu rahatsızlığın ortaya çıkmasında etkilidir. Beyinde bulunan serotonin ve melatonin insanda uyku ve enerji durumunu düzenlediğinden mevsimsel depresyonla bağlantılıdır. Serotonin, güneş ışığının artmasıyla artış gösterir ve insanın ruh halini olumlu etkiler, mutluluk ve canlılık verir. Sonbaharla beraber gündüz süreleri kısalır ve seratonin salgılanımı düşer. Melatonin ise uykuyla ilgili bir hormondur; karanlıkta vücut daha fazla melatonin salgılar ve bu yüksek doz melatonin kişide uykuya ve yorgunluğa sebep olur.
Mevsimsel depresyon, sadece insanlara özgü bir durum değildir. Doğadaki tüm canlıların yeni bir mevsime geçerken yaşadığı fiziksel ve ruhsal değişim dönemidir. Özellikle bazı hayvanlar bu durgunluk dönemini kış uykusuna yatarak geçirir.
Enerji ve motivasyon seviyesindeki azalmayla birlikte depresif belirtiler gösteren çalışanların performanslarındaki düşü, iş kayıplarına ya da iş verimliliğinin azalmasına sebep olabilir.
Genellikle sonbahar ve kış aylarında görülen belirtiler;
· Üzüntülü, mutsuz ruh hali,
· Endişe
· Suçluluk
· İsteksizlik
· Daha önce yapmaktan keyif alınan şeylerin tat vermemesi
· İştahta artma ya da azalma,
· Uyku düzeninde bozulma( artma ya da azalma)
· Vücutta tembellik uyuşukluk, enerji kaybı
· Değersizlik duygusu,
· Cinsel isteksizlik,
· Konsantrasyon eksikliği,
· Enerji kaybı
· Sosyal hayattan geri çekilme
MEVSİMSEL DEPRESYON İÇİN NE GİBİ ÖNLEMLER ALINABİLİR?
· Geceleri erken yatıp, sabah erken kalkarak güneş ışığından daha çok faydalanabilirsiniz.
· Düzenli olarak spor yapılabilirsiniz.
· Açık havada yürüyüşler yapabilirsiniz.
· Öğle molalarında gün ışığından faydalanmak için yürüyüşler yapabilirsiniz.
· Bol vitaminli besinler tüketebilirsiniz.
· Akşam saatlerinde güneş ışığı renginde olan ampuller (gün ışığı ampulleri) kullanabilirsiniz.
TEDAVİ
Mevsimsel depresyon belirtileri yoğun bir şekilde yaşandığında bir uzmana başvurulmalıdır. Psikiyatrik destek, psikoterapi ve ışık tedavisi uygulanabilir.
Referans
Noyan A.,Elbi H., Korukuoğlu S., Mevsimsel gidiş değerlendirme formu (MGDF): Güvenilirlik araştırması
Karababa A.,Veznedaroğlu B., Elbi H., İzmir’de yarı-kırsal bir bölgede mevsimsel
duygudurum bozukluğunun yaygınlığı, Knaus,The Cognitive Behavioral Workbook for Depression, Morgan L. Levy, M.D.; Jeffrey L. Cummings, M.D.; Lynn A. Fairbanks, Ph.D.; Donna Masterman, M.D.; Bruce L. Miller, Apathy Is Not Depression, The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences 1998
DSM IV
Çağla Nur Özden Şahin
Uzman Psikolog
Comments