Uyaran ve Öfke Arasındaki Bağlantı
Karşımızdaki bir kişinin sergilemiş olduğu davranış veya söylediği bir cümle bizde öfke duygusunu açığa çıkartabilir. Hissettiğimiz duyguyu açığa çıkartan olan uyaranı karşımızdaki kişinin davranışı olarak belirlesek de “Neden” kısmı, yani o duyguyu hissetme nedenimiz, tam olarak o kişiden kaynaklı değildir. Duygularımızın kaynağı, sadece başkalarının yapmış olduğu eylemler değildir. O an’a ait ihtiyaçlarımız ve beklentilerimiz duygularımız üzerinde etkilidir. Eleştirel bir yaklaşımla karşı karşıya kaldığımızda odak noktamızı ne hissettiğimize yönlendirip ihtiyacımız olan şeyin farkına varabilmek, hissettiğimiz duyguyla nasıl başa çıkabileceğimiz konusunda bize yol gösterici olacaktır. Benzer bir şekilde karşı tarafın da ne hissettiğini ve neye ihtiyaç duyduğunu sormak, o kişiyi de anlamamıza yardımcı olacaktır. Bu yaklaşım sayesinde hissettiğimiz duygudan dolayı karşı tarafı suçlamak yerine kendi ihtiyaçlarımızı fark edip duygumuzun sorumluluğunu kabul etmiş oluruz.
Öfkeyle başa çıkarken, onu görmezden gelmeye, yok saymaya ya da bastırmaya çalışmamayı tercih edin; çünkü duygular o kadar kuvvetlidir ki siz yok saymaya çalıştıkça onlar kendilerini size duyurmak için daha da güçlenerek seslerini size duyurmaya çalışacaktır. Peki, ne yapmalıyız? Öfkenin nedenini sorun? Eğer cevabınız karşınızdaki kişinin eyleminden kaynaklandığına yönelik oluyorsa, neden ile uyaranı birbirinden ayırmak gerekecektir. Başkalarının davranışları duygularımızı uyarabilir; ancak nedeni değildir. Epictetus’un dediği gibi “İnsanları asıl rahatsız eden olaylar değil, onlara bakış açılarıdır.”
Bu duygunun size daha önceden nereden tanıdık olduğunu sorun? Bu duyguyla ilk karşılaştığınız an’ı hatırlıyor musunuz? O zaman nasıl başa çıkmıştınız? Belki de artık sizin için işlevsel olamayan bir başa çıkış yönteminiz mevcut ve onun değişim zamanı gelmiş olabilir. Öfkelendiğinizde, o an neye ihtiyaç duyduğunuzu keşfederseniz ve o ihtiyacınızı karşılamaya yönelik eyleme geçebilirseniz, o duyguyla başa çıkmanız çok daha rahat olacaktır. Unutmayın, suçlayıcı düşünme şekli öfke duygusuna zemin hazırlar. Bir başkasını yargılamadan önce, kendi ihtiyacımızı keşfedip, o ihtiyacımıza değer göstermemiz gerekir.
Klinik Psikolog İpek Becan Özgürel
Comments